محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران که مطابق قوانین این کشور عضو حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام محسوب می شود، پس از سه سال غیبت، در جلسه مجمع حاضر شده است.

اکبر هاشمی رفسنجانی روز شنبه دوم اردیبهشت ۱۳۹۱(بیست و یکم آوریل)، از شرکت دوباره آقای احمدی نژاد در جلسات مجمع تشکر و ابراز امیدواری کرده که حضور او در جلسات تداوم داشته باشد.

صندلی رئیس جمهوری در مجمع، در صدر مجلس و در کنار رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار دارد که از پس از درگذشت آیت الله روح الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، اکبر هاشمی رفسنجانی بوده است.

پیش از این آخرین حضور آقای احمدی نژاد، در جلسه مجمع تشخیص مصلحت، مربوط به اولین جلسه مجمع در سال ۱۳۸۸ و چند هفته پیش از شروع رقابت های انتخابات ریاست جمهوری بود.

رسانه های ایران پیش از آن در گزارش های متعددی خبر از غیبت مکرر آقای احمدی نژاد از جلسات مجمع می دادند.

تصاویری که اوایل دوران غیبت آقای احمدی نژاد از جلسات مجمع منتشر می شد، جای او را خالی نشان می داد اما به تدریج افرادی دیگری در سمت راست رئیس مجمع جای گرفتند که کرسی متعلق به رئیس جمهور در مجمع است.

آقای احمدی‌نژاد پیش‌ از این مجمع تشخیص مصلحت نظام را متهم کرده بود که وظایف قوه مجریه را "مخدوش" می کند و قانون اساسی را "زیر پا" می گذارد " و "مصلحت خواص را بر مصلحت مردم" ترجیح می‌دهد.

به تازگی و قبل از حضور مجدد آقای احمدی نژاد در جلسه مجمع، غلامحسین الهام، مشاور حقوقی رئیس جمهور و وزیر پیشین دادگستری درباره اعضای مجمع گفته بود: "عضویت افراد بیکار در مجمع تشخیص مصلحت، برای جلوگیری از مزاحمت آنان برای نظام است."

مجمع تشخیص مصلحت نظام، در بهمن ۱۳۶۶ با هدف حل اختلاف میان شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی تاسیس شد.

پس از درگذشت آیت الله خمینی در سال ۱۳۶۸ و در جریان بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، این مجمع رسما به صورت یکی از نهادهای رسمی ایران درآمد.

دستور جلسه مجمع در روز حضور احمدی نژاد بعد سه سال

در این جلسه علاوه بر اکثریت اعضا، مسئولان ذیربط از نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات، رئیس شورای اسلامی شهر تهران، رئیس سازمان بهزیستی کشور و سرپرست کمیته امداد حضور داشتند، پس از بحث و بررسی مبسوط اعضا و مسئولان مدعو، موارد ذیل به تصویب رسید.

- افزایش سرمایه اجتماعی با تقویت رضایت‌مندی عمومی، آزادی حقوق اجتماعی و مشارکت اجتماعی و تحکیم و پیوند و تعامل میان مردم و حکومت با موارد ذیل قابل تحقق است:

۱- پاسداری از مشروعیت و افزایش مقبولیت نظام با ارتقاء کارآمدی و نهادینه کردن و قانونمند نمودن پاسخگویی ارکان و مسئولان رده‌های مختلف حکومت.

۲- نهادینه‌سازی مشارکت فعال و همه‌جانبه مردم با توسعه و نوآوری الگوهای دینی و بومی کارآمد و بهره‌گیری از تجربیات سایر کشورها متناسب با فرهنگ و هویت اسلامی، ایرانی.

۳- ایجاد زمینه و سازوکارهای مناسب برای پیشرفت و تعالی فردی و اجتماعی.

۴- ایجاد سازوکار لازم برای طرح قانونی مطالبات اجتماعی و پاسخگویی شایسته اجزای نظام و هدایت مطالبات اجتماعی به سوی مجاری و مراجع قانونی (مردمی و دولتی).

دوره فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام از اواخر اسفند ماه سال ۱۳۹۰ خورشیدی با حکم آیت الله خامنه ای آغاز شده است.

رهبر ایران در این حکم، ضمن انتصاب مجدد اکبر هاشمی رفسنجانی به ریاست دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام و تعیین سایر اعضای مجمع، آنها را به "حضور فعال در جلسات" توصیه کرد.

سایت محافظه کار الف، پیش از تشکیل جلسه جدید مجمع تشخیص، این جلسه را آزمونی برای "ولایتمداری" رئیس جمهور دانسته بود.

این سایت افزوده بود که آقای احمدی نژاد دو راه را پیش رو دارد: "شرکت در جلسات مجمع، یا عدم حضور در جلسه ای که ریاستش با هاشمی است، به بهای نادیده گرفتن حکم رهبری."

با این حال بازگشت آقای احمدی نژاد به مجمع، در دومین جلسه آن در سال جدید خورشیدی بود.

پیش از این، در جریان دیدار اعضای مجمع تشخیص مصلحت با آیت الله خامنه ای در ۲۰ فروردین سال جاری، محمود احمدی نژاد هم در این جلسه حاضر شده بود.

سایت آیت الله خامنه ای عکسی را از این جلسه منتشر کرد که نشان می داد پیش از آمدن رهبر ایران به جمع، محمود احمدی نژاد و اکبر هاشمی رفسنجانی در حال احوالپرسی هستند.

احوالپرسی محمود احمدی نژاد و اکبر هاشمی رفسنجانی در جلسه دیدار اعضای مجمع با رهبر ایران

اکبر هاشمی رفسنجانی، در اواخر سال گذشته خورشیدی در جریان تشریح عملکرد پنج ساله مجمع در پاسخ به سئوالی درباره علت غیبت آقای احمدی نژاد گفته بود: "من که از طرف ایشان نمی‌توانم بگویم برای چه نمی‌آید. ایشان در تمام این ۶، ۷ سال دو، سه جلسه آمده است . . . ایشان جلسات دیگری که دارد، رئیس است و کمی که بحث می‌شود، تصمیم می‌گیرد. اما اینجا این‌‌گونه نیست."

آقای هاشمی رفسنجانی در مصاحبه با سایت دی پرس گفته بود: "من از خود آقای احمدی‌نژاد نشنیده‌ام. ولی آقای [حبیب الله] عسگراولادی در دیداری از ایشان شنیده که گفته من در مجمع بحث می‌کنم، به آن توجهی نمی‌شود. . . به هر حال می‌تواند همین باشد و می‌تواند چیز دیگری باشد. اصولاً رئیس جمهور معمولاً در جلساتی این‌گونه، زیرنظر یک فرد دیگری نمی‌نشیند. چون رئیس جمهور است و شخص دوم مملکت طبق آداب سیاسی است. شاید این هم برایش یک مسئله باشد. شاید هم کمبود وقت باشد . . . لابد رئیس جمهور خیلی هم کار دارد و ضرورتی نمی‌بیند که اینجا بیاید. اینکه مرتب نیاید، نمی‌تواند مطلوب باشد. در واقع خود و دولت را از حق شرکت در مباحث محروم می‌کنند."

رئیس جمهور فعلی و رئیس جمهور پیشین رو در روی هم

آقای احمدی نژاد در جریان رقابت های انتخاباتی، اکبر هاشمی رفسنجانی را حمایت سیاسی و مالی رقبای خود معرفی می کرد.

حضور میرحسین موسوی (او هم آن زمان عضو حقیقی مجمع بود) و مهدی کروبی دو رقیب اصلی آقای احمدی نژاد در انتخابات پرمناقشه سال ۱۳۸۸ به اعتقاد او ائتلافی علیه نامزدی او بود.

در جریان اولین نماز عید فطری که پس از وقایع انتخابات ریاست جمهوری به امامت آیت الله خامنه ای برگزار شد، آقای هاشمی رفسنجانی در صف نماز از ایستادن در کنار آقای احمدی نژاد خودداری کرد

دفتر اکبر هاشمی رفسنجانی در مجمع، آن زمان طی بیانیه ای این موضوع را رد و آقای هاشمی رفسنجانی گفته بود که از هیچکدام از نامزدهای ریاست جمهوری حمایت نمی کند.

در جریان دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران و مناظره هایی که برای نامزدها در تلویزیون دولتی برنامه ریزی شد، آقای احمدی نژاد فرزندان اکبر هاشمی رفسنجانی را به طور تلویحی به فساد مالی متهم کرد و از برنامه ریزی آقای هاشمی رفسنجانی برای ناکامی سیاست های دولت سخن گفت.

اعضای خانواده هاشمی در ابتدا خواستار پاسخگویی در تلویزیون شدند اما پس از اینکه این فرصت در اختیار آنها قرار نگرفت، آقای هاشمی رفسنجانی با نگارش نامه ای سرگشاده خطاب به آیت الله علنی خامنه ای، خواستار دخالت او برای جلوگیری از تخریب شخصیت افراد توسط برخی از نامزدهای انتخابات شد.

محمود احمدی نژاد و اکبر هاشمی رفسنجانی در نهمین دوره انتخابت ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۴ رقیب یکدیگر بودند.

در شرایطی که انتخابت ریاست جمهوری ایران برای اولین بار به مرحله دوم کشیده شد، اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور پیشین، از رقیب خود که آن زمان شهردار تهران بود، شکست خورد.

چهار سال بعد، پس از فراگیر شدن اعتراضات مردمی به نتایج دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که محمود احمدی نژاد باز هم پیروز آن معرفی شد، و آغاز دستگیری های وسیع و سرکوب اعتراضات، اکبر هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه تهران (برای آخرین بار تا امروز) به عنوان خطیب حاضر شد و با ارائه چند پیشنهاد، خواستار بازگشت آرامش به کشور شد.

آقای رفسنجانی در این خطبه از آسیب دیدن اعتماد عمومی مردم و وجود ابهامات درباره نتایج انتخابات سخن گفته بود.

شمار وسیعی از طرفداران محمود احمدی نژاد و هواداران آیت الله خامنه ای که آن زمان هنوز به طور کامل از آقای احمدی نژاد حمایت می کرد، نسبت به خطبه هاشمی رفسنجانی واکنش های منفی نشان دادند.

اکبر هاشمی رفسنجانی که طی چهار سال اول ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، کمتر به شکل علنی و مستقیم از سیاست های دولت او سخن می گفت، پس از این از رویکرد آقای احمدی نژاد و دولتش و تاثیر آن بر وضعیت فعلی و آینده ایران به طور مکرر و با صراحت کم سابقه ای انتقاد می کرد.

در جریان اولین نماز عید فطری که پس از وقایع انتخابات ریاست جمهوری به امامت آیت الله خامنه ای برگزار شد، آقای هاشمی رفسنجانی در صف نماز از ایستادن در کنار آقای احمدی نژاد خودداری کرد و برخلاف اصرار یکی از نزدیکان آیت الله خامنه ای در جای دیگری قرار گرفت.

اختلافات محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور و اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری پیشین تا آنجا بالا گرفته بود که آقای رهاشمی رفسنجانی از حضور در مراسم تنفیذ حکم آقای احمدی نژاد که توسط آیت الله خامنه ای برگزار می شد، خودداری کرد.

فشار بر احمدی نژاد برای حضور در مجمع

غیبت طولانی آقای احمدی نژاد از جلسات مجمع، در برخی موارد اظهار نظر چهره های سیاسی درباره دلایل این رفتار را در پی داشته است.

رهبر ایران در حکم انتصاب مجدد اکبر هاشمی رفسنجانی به ریاست دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام و تعیین سایر اعضای مجمع، آنها را به "حضور فعال در جلسات" توصیه کرده بود

عباس سلیمی نمین، رئیس دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران و مدیر مسئول سابق نشریه کیهان هوایی، اوایل زمسمتان سال گذشته خورشیدی گفته بود که آیت الله خامنه ای "بارها" بر حضور رئیس جمهور در جلسات مجمع تشخیص "تاکید" و مرتضی نبوی، از اعضای مجمع هم گفته بود که حضور آقای احمدی‌نژاد در جلسات مجمع "مطالبه" رهبر ایران است.

آقای نبوی گفته بود "حتی اگر آقای احمدی نژاد رئیس مجمع و مواضع اش را قبول ندارد ولی این مساله دلیل نمی شود که ما در یک نهاد قانونی زیرمجموعه رهبری، مشارکت فعال نداشته باشیم."

مجمع تشخیص مصلحت نظام بازوی مشورتی آیت الله خامنه ای است و ۳۵ عضو آن از جمله رئیس مجمع هر پنج سال یک بار با حکم رهبر منصوب می شوند.

طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، رهبر ایران باید پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست‌های کلی حکومت را تعیین کند.